“Als we duurzaam willen leven in de stad, moeten we onze pijlen richten op samenhorigheid,” zegt creatief brein Bram Soli van kunstenaarscollectief TimeCircus

Gedurende twee jaar onderzocht bouwcollectief TimeCircus op het water hoe we duurzaam kunnen leven in onze stad. ‘Welvaert Welton’ werd een zone voor debat op het ponton in het Bonapartedok naast het Museum aan de Stroom (MAS). Op zoek naar de echte welvaart van consuminderen besluiten ze dat we onze pijlen moeten richten op het sociale aspect van duurzaamheid. Nog tot 2 juli zetten ze alles op alles om uit te zoeken wat mensen vandaag samenbrengt. Een bedevaartsoord misschien?

Vier afgeborstelde vijftigers, in licht blauw hemd en elk een verschillende kleur broek, wandelen geïntrigeerd langs het bebloemde en kleurrijke ponton. Met de handen in de zakken helt één van hen naar voren om iets te begrijpen van wat zich daar beneden afspeelt tussen de echte kippen en het plastieken varken. “Je kan hier iets komen drinken hé,” merkt hij nieuwsgierig op. Ze wandelen door, vertwijfeld of die plek wel iets voor hen is. Op het bordje aan de brug staat nochtans ‘vrije toegang Welvaert’.

Sociale dynamiek

Bram Soli, spektakelmachinebouwer en één van de creatieve bedenkers van TimeCircus: “Dit onderzoek moest mogen mislukken. Op die manier kon het ook niet fout gaan. In het begin gingen we heel technisch te werk. We vulden duurzaamheid vooral vanuit ecologische hoek in. Daarom bouwden we op het aangekochte vlot naast de kraan een geïsoleerd huis dat voldeed aan alle ecologische normen. We experimenteerden met wind- en waterkracht en bouwden droge toiletten met houtzaagsel. Er kon welgeteld vijf man op. Toen bleek dat we niet de juiste stabiliteitsvergunningen kregen van de haven gooiden we het over een andere boeg. We zaagden het dak van het huis en maakten een overdekt café, bar Paniek, dat verwijst naar het waterzuiverende vingergras panicum virgatum. De rest werd terras en moestuin. Vanaf toen ging de bal aan het rollen. Mensen uit alle hoeken boden hulp. Ze kwamen materiaal brengen, hielpen mee lassen en koken, een compostmeester werkte het hele cyclische ecosysteem uit. Die sociale dynamiek bereikte zijn toppunt toen we een oproep deden om petflessen te brengen. We wilden daarmee een drijvend eiland bouwen zoals Richart Sowa dat deed in Mexico. Maar door de vergunningsproblemen werden we ontmoedigd. Daar zaten we met 10 000 petflessen. Mensen bleven maar flessen brengen. Die hebben we dan uiteindelijk één voor één platgedrukt en in blauwe zakken gestopt.”

Daar zaten we met 10 000 petflessen. Mensen bleven maar flessen brengen.

W. Diddens komt een biertje drinken met zijn vrouw. Hij is vertrouwd met kranen van in de tijd dat hij kernreactor Doel 1 hielp aansluiten als elektricien. “Het lijkt rommelig maar dat zal wel kunst zijn zeker. Ik vraag me af wat dit is, een kruidentuin of een eiland?” “Speciaal,” zegt zijn vrouw. En ze nemen plaats op het terras.

Sociale balans

Twee jaar ijverde TimeCircus om hier naast het MAS te mogen komen liggen. Bram: “We wilden de sociale balans op het eilandje terug herstellen. Het werd al snel een plek voor de gegoede klasse. Nu kunnen we wel zeggen dat hier mensen over de vloer komen van alle soorten. Met uitzondering van Park Spoor Noord zie je dat nergens in Antwerpen.”

‘Last 77 days’ kondigt een groot bord het einde van Welvaert Welton aan. Het drijvende, duurzame en vrijheidslievende vlot waar één van de oudste en meest zeldzame stoomkranen ter wereld over waakt, verdwijnt. Vanaf 1 november 2014 zal er gedurende negen jaar aan het industrieel erfgoed, ‘kraan 9’, gesleuteld worden zodat ze terug op steenkool kan draaien. Maar de creatieve bouwers van TimeCircus geven niet op. Integendeel. Alle onuitgevoerde ideeën krijgen deze laatste weken alsnog vorm en de bouwaanvraag voor de recente kunsttempel aan de kade stelt alvast hoge verwachtingen:

‘Dit wordt het meest inspirerende bedevaartsoord dat de moderne mens ooit heeft gezien.’

Offers tot 5 kilo

“Het is uiteraard ironisch bedoeld,” vertelt Bram Soli,. “Maar met de tempel willen we opnieuw het debat openen over wat mensen samenbrengt. De tijd dat we heel ons leven werkten aan een kathedraal die zelfs werd voltooid door de volgende generaties is voorbij. Dus moeten we terug op zoek naar wat ons als mensen bindt.” En zo kan je offers brengen (tot maximum 5 kilo) aan de inspiratie die zich niet laat afbeelden. “Als je een beeld hebt, kan je de lege stolp die symbool staat voor de inspiratie, zelf invullen.”

De tijd dat we heel ons leven werkten aan een kathedraal die zelfs werd voltooid door de volgende generaties, is voorbij.

Het plan om met het aangekochte vlot naar andere steden in de wereld te varen via de waterwegen is nog niet helemaal opgeborgen. Maar de vergunningsproblemen zinderen na. Bram: “We zullen terug van nul moeten beginnen. Maar dat is net de uitdaging voor zoekende zielen zoals wij. Misschien doen we binnenkort iets gelijkaardigs op de kanaalzone van Brussel. Wie weet, op een boot? Maar eerst gaan we hier nog een windmolen bouwen die energie opwekt.”

Verschenen op 17 juli 2014 in Gazet Van Antwerpen.