Designersduo Unfold haalt digitale wereld van voetstuk

Dries Verbruggen (35) en Claire Warnier (36), de twee vormgevers van het Belgisch-Nederlandse Unfold willen de wereld graag ‘ontvouwen’. Dit filosofische koppel en ontwerpersduo denkt na over hun vak in een steeds meer digitale wereld. Een wereld die voor hen nauw verbonden is via internet en waarin België als ‘unit’ te klein is om mee te werken. In januari ontvingen ze de Henry van de Velde Award voor ‘Jong Talent’ van Design Vlaanderen. Een prijs die hun oeuvre van de voorbije dertien jaar bekroont. “Maar daarnaast creëren we ook gewoon mooie dingen.” Een uitdagend gesprek met bevlogen innovators.

Claire en Dries leerden mekaar kennen in de Design Academy van Eindhoven en ontvouwden mekaars lichaam als eindwerk. Claire: “We scanden onze volledige lichamen in op computer in 3D. Heel veel productieprocessen en -materialen zijn 2D dus kwamen we op het idee om delen van ons lichaam uit te vouwen tot een 2D patroon om ze nadien terug samen te stellen in 3D. Zo heb ik nu een exacte kopie van mijn arm in zilver.” Vandaar komt de naam voor de studio die ze in 2002 oprichtten. Dries: “Unfold slaat op iets te ontvouwen maar ook op ons verhaal dat zich stilaan ontvouwt.” En dat verhaal kreeg in 2008 opnieuw zuurstof door bij wijze van kunstproject aandelen te verkopen aan een honderdtal vrienden en kennissen van hun eigen zaak. Dries: “Het creëerde betrokkenheid bij ons werk en zo bouwden we een ‘community’ die ons op de voet volgt. Bovendien kochten we met die centen onze eerste 3D printer.”

En toen ging de bal aan het rollen. Ze konden opnieuw hun tanden zetten in eigen projecten die de digitale wereld menselijker moeten maken. Ondertussen is het werk van Unfold wereldwijd bekend maar vanaf januari kregen ze ook in eigen streek erkenning met de Award die ze trots ontvingen. Dries: “We zijn er heel blij mee want deze prijs gaat niet over één product dat we realiseerden maar waardeert het hele verhaal dat we willen vertellen.”

Drang naar transparantie

Dat verhaal is er één van openheid, innovatie en nadenken over een toekomstvisie waarvan de bouwstenen rondom ons liggen. Dries en Claire zijn vooral geïnteresseerd in de manier hoe mensen omgaan met producten. Claire: “Er wordt nog steeds veel geproduceerd in grote hoeveelheden. Maar onder de mensen leeft een hunkering naar transparantie. Ik weet niet meer wie mijn trui heeft gemaakt of waar mijn kopje koffie vandaan komt.” Dries: “En daarom proberen wij de omslag te maken tussen de goede technieken die de industriële revolutie ons heeft gebracht en de kwaliteiten van de oorspronkelijke ambacht. Elke techniek heeft voor- en nadelen maar wij willen dat wat de IR ons heeft bijgebracht niet laten verloren gaan. Daarnaast willen we het fysieke, de kennis en respect voor materialen uit de ambacht terug op de voorgrond plaatsen maar zonder daarom terug te moeten grijpen naar ambachtelijke technieken zoals manden weven, dat is voorbij. De huidige manier van produceren vraagt om massaproductie. De grootste kost bij de productie is het maken van een mal. Om die kost er uit te halen, word je verplicht om in grote oplages te produceren.” Claire: “Door die massaproductie creëer je heel wat overschotten die zomaar worden weggegooid. Bovendien weet de consument niet meer in welk materiaal zijn product werd gemaakt.” Dries: “Zo kwamen we op het idee om met onze 3D printer in klei te printen in plaats van met kunststof. Het voordeel hiervan is dat de kost van de mal wegvalt. Je kan op vraag van de klant printen en dus in kleine oplages produceren. De printer print jouw digitale bestand op een X, Y en Z-as en dat kan overal ter wereld. Zo heb je geen transportkosten meer of heb je geen opslagruimte nodig voor grote hoeveelheden. Bovendien kan je je ontwerp op maat aanpassen tijdens het productieproces waardoor je je product voortdurend verbetert. Op die manier kan je via een web shop op kleine schaal je ideeën uitwerken en uittesten of er een markt voor is zonder jezelf financieel in moeilijkheden te brengen.”

Weg met patenten

Ze zetten hun idee op internet en deelden hun kennis met de wereld, zonder patenten of andere vorm van bescherming. Dries: “Tijdens de industriële revolutie kopieerde ook iedereen van elkaar. Net daarom evolueerden alle technieken zo snel.”

“Laat anderen ons idee maar perfectioneren en preciezer maken. Daar kunnen wij enkel voordeel uit halen.”

Claire: “Wij zijn niet geïnteresseerd in patenten maar wel in hoe open innovatie werkt. Ik haal voldoening uit na te denken over hoe wij omgaan met grondstoffen en hoe we een positieve draai kunnen geven aan productie. Zo beschouwen mensen klei bijvoorbeeld als ecologische grondstof maar eigenlijk kan je klei niet hergebruiken. Maar mensen gebruiken klei wel op een duurzame manier. Terwijl plastiek als niet-ecologisch wordt beschouwd maar in feite een duurzaam product is. Het gaat erover hoe je ermee omgaat als consument. We evolueren naar een wereld waarin we als consument via internet producten kunnen laten printen op maat zoals je momenteel muziek kan bestellen via iTunes. Voor ons lijkt het op dit ogenblik misschien ver van ons bed maar de kinderen van vandaag worden geboren in die digitale wereld. Voor hen zal het logisch zijn.” Dries: “En daar ligt voor ons de uitdaging: hoe zal die nieuwe consument daarmee omgaan? Gaat iedereen massaal beginnen printen en opnieuw overschotten weggooien? Of bestel je wat je nodig hebt en gebruik je dat op een duurzame manier? Uit onderzoek blijkt dat hoe meer je als consument betrokken bent bij het productieproces, hoe meer waarde je hecht aan je product en er ook respect voor hebt. Dus als mensen op maat producten kunnen bestellen en laten aanpassen, gaan ze er hopelijk ook duurzamer mee om.”

Stevige structuren uit de natuur

Volgens die filosofie ontwikkelden ze eind vorig jaar “Of Archetypes and Instruments,” een set fysieke, met de computer verbonden gereedschappen die ontwerpers kunnen gebruiken om hun 3D prints automatisch aan te passen aan een nieuwe, reële grootte zonder cijfers te gebruiken. Een ontwikkeling die hen voor de tweede maal een nominatie voor de ‘Design of the Year Award’ opleverde van het Design Museum in Londen. Daarnaast werken ze ook projecten uit met andere creatieven zoals de parfumeur Barnabé Fillion. Dries: “Barnabé ontdekte dat ruw gebakken keramiek parfum op een heel goede manier absorbeert en nadien weer loslaat. We werkten samen een verstuiver uit voor zijn parfums. Hij vond ons via internet en herkende zich in ons werk. Hij is namelijk ook gebeten door de illustraties van Ernst Haeckel (Duits zoöloog en filosoof uit de 19^e eeuw) die gedetailleerde tekeningen maakte van structuren van dieren en planten. Zijn tekeningen inspireren ook ons werk. Wij ondervonden dat dunwandige voorwerpen die 3D geprint worden met klei heel kwetsbaar zijn. Daarom gingen we aan de slag met de structuren uit de natuur om onze producten steviger te maken. Naast het mooie effect hebben ze dezelfde functie als steunberen in een gotische kathedraal.”

Kritisch blijven

Sinds kort verkopen Claire en Dries ook keramische producten via hun web shop. Maar ook daar blijven ze weg van gangbare productie- en distributiemethodes. Dries: “We zullen enkel op kleine schaal en op vraag van de klant werken en nooit via winkels verkopen. Op die manier houden we er meer aan over en blijven we dichter bij onze oorspronkelijke ambacht.” Claire: “We krijgen vaak aanvragen om digitale bestanden in klei uit te printen maar in het louter uitvoerend produceren zijn we niet geïnteresseerd. We willen kritisch blijven nadenken over hoe je de digitale wereld meer fysiek kan maken en van haar voetstuk kan afhalen.”

Verschenen op 18 maart 2015 in CittA.

 

Foto’s: Frederik Beyens