Pediater Samuel Van Steirteghem deed veertien zendingen voor Artsen Zonder Vakantie in Kigali, Rwanda en op het eiland Idjwi op het Kivumeer in DR Congo. Ondertussen zit ontwikkelingssamenwerking in zijn DNA. “Je deelt je eigen expertise met de partner maar krijgt er ook enorm veel voor terug. Ik leerde relativeren en minder verspillen.”

Grap

We spreken met hem vanuit Cotonou, de grootste stad van Benin waar hij sinds april 2020 werkt als projectmanager in de gezondheidszorgen bij Enabel, het Belgisch Ontwikkelingsagentschap, voor het departement Colinnes. “Dat komt goed uit want Artsen Zonder Vakantie werkt samen met een hospitaal in de buurt, Savalou, rond biomedische technieken. Daar zijn wij ook mee bezig dus kunnen we samenwerken op dat vlak.” Zijn avontuur met Artsen Zonder Vakantie begon in 2007 toen hij tijdens een consultatie in La Louvière werd opgebeld met de vraag om twee weken naar Kigali te reizen als pediater met specialisatie in longziekten. “Eerst dacht ik dat het een grap was. Als student droomde ik er al van om naar Afrika te gaan, zoals vele dokters denk ik. Die telefoon kwam als geroepen in mijn leven. Mijn eerste zending zal me altijd bijblijven. Ik kreeg een uur briefing in Mechelen, samen met de verpleegkundige die meeging. Dat was het. Eigenlijk hing zo’n zending af van wat je zelf voorstelde. Het was heel vrij. Je stelde zelf je prioriteiten en kocht materiaal aan.”

Ademhalingsproblemen na geboorte

Hij werkte onder meer rond bronchoscopie, waarbij met een flexibele camera in de longen wordt gekeken. “Er is veel tuberculose in Afrika. Ze hadden zo’n camera in Kigali maar konden er niet mee werken. Die eerste zendingen leidden we dus vooral lokale artsen op om die behandeling uit te voeren.” Daarnaast heeft hij zich jaren ingezet om de neonatale mortaliteit te doen dalen. “Kinderen in Rwanda sterven dertig keer vaker na hun geboorte dan in België vooral omwille van ademhalingsproblemen. Eigenlijk kan je met eenvoudige technieken veel verwezenlijken. Ik had een zwarte babypop waarop we hartmassages uitoefenden of beademing via een ballon.”

Evolutie naar globale strategie

Hij keerde verschillende keren terug naar hetzelfde hospitaal en probeerde zo voor continuïteit te zorgen in de ondersteuning. “Maar die zendingen waren toch met momenten een ‘blinde tocht’. Die manier van werken heeft het risico dat je in cirkels draait of je werk regelmatig herhaalt. Bovendien ben je hooguit vier weken van de tweeënvijftig per jaar op het terrein. De uitdaging blijft welk verschil je op die tijd kan maken. Eén van de antwoorden daarop is opvolging van de zendingen door lokale artsen. Dat gebeurt nu op verschillende plaatsen. Ook de trajecten die per partner worden uitgeschreven zorgen voor een impact op lange termijn. Zo’n globale strategie lijst de prioriteiten van het ziekenhuis op en bepaalt welke stappen op welk moment worden gezet.”

Pediatrische protocollen

Van Steirteghem werkte mee aan de pediatrische protocollen die in DR Congo momenteel op nationaal vlak worden uitgerold. “We hebben met een enthousiaste groep pediaters onder leiding van Patrick Peeters protocollen uitgeschreven zodat elke dokter tijdens zijn zending dezelfde informatie gaf. Want voordien benaderde bijvoorbeeld een dokter uit Leuven de zaken anders dan één uit Gent. Dat was een beetje chaotisch. Nu zijn die zaken allemaal gestructureerd.”

Minder verspillen

Zijn passie voor Afrika en ontwikkelingssamenwerking zijn sinds die eerste zending alleen maar toegenomen. “Die uitwisselingen hebben voor mij veel betekend, zowel persoonlijk als voor mijn werk. Ik kon mijn kennis delen maar kreeg er veel voor terug. Zo kon ik de problemen waar mensen in België over struikelen, zoals lange wachttijden bijvoorbeeld, beter relativeren. Ook veranderde mijn werkwijze. Ik zal nu minder onderzoeken verspillen. Als een kind bijvoorbeeld in België met koorts op consultatie komt, kan je verschillende onderzoeken opvragen zoals radiografie, bloed -en urineanalyse, noem maar op. Ze zijn zelfs gratis. Maar je kan ook even afwachten. De vinger aan de pols houden en onderzoeken progressief opbouwen. Dat zal het gezondheidssysteem minder belasten.”

Nog veertig jaar erbij

Samuel wenst Artsen Zonder Vakantie nog veertig prachtige jaren bij. “De capaciteitsversterking tussen Belgische gezondheidsverstrekkers en die van de partnerlanden is uniek. Ik hoop dan ook dat de pool van vrijwilligers mag blijven groeien. En dat Artsen Zonder Vakantie actiever wordt in het Franstalige deel van het land.”

Dit portret maakt deel uit van 40 portretten, geschreven voor de NGO Artsen Zonder Vakantie die in 2021 40 jaar bestond.